Żywienie żółwi lądowych
Żółwie Testudo hermanni, Testudo graeca, Testudo marginata i Testudo horsfieldii są zwierzętami roślinożernymi. To znaczy, że ze względu na porę roku znajdują bardziej bogaty bądź mniej wybór roślin składający się z liści, łodyg, pąków, kwiatów, nasion i korzeni co zapewnia im zbilansowaną i zdrową dietę. Prawidłowe żywienie żółwi jest jednym z najważniejszych czynników odpowiedzialnych za ich zdrowie. Najlepszym wzorem do odzwierciedlenia ich sposobu żywienia jest miejsce, które nie zostało przekształcone przez człowieka. Czyli siedlisko w którym nie rosną pomidory, ogórki, truskawki, sałaty i inne przeznaczone do spożycia przez ludzi pożywienie. Niestety dosyć często znajdujemy na różnych stronach internetowych czy starej literaturze błędne informacje zapominając o tym by przyjrzeć się jak zbudowany jest ich przewód pokarmowy. Wtedy zdajemy sobie sprawę że jest on przeznaczony do pokarmów tylko i wyłącznie roślinnych bogatych w błonnik surowy, witaminy i minerały. Choć czasami żółwie przypadkowo zjadają również padlinę lub ślimaki, aby uzupełnić zapotrzebowanie na białko, jest to raczej wyjątkiem. Ich organizmy, a zwłaszcza układ trawienny, są przystosowane do diety roślinnej, jako opiekunowie powinniśmy wziąć to pod uwagę.
Najbardziej naturalnym sposobem karmienia jest umożliwienie żółwiom samodzielnego dostępu do dzikich ziół rosnących w ich wybiegu. Można to osiągnąć poprzez wysianie roślin w doniczkach, które później zostaną przesadzone na wybieg, lub przez wysiewanie nasion jesienią i wiosną, co pozwoli na kiełkowanie roślin, dając żółwiom dostęp do pokarmu wiosną i latem.
Jeśli nie jest to możliwe, należy zbierać odpowiednie rośliny polne i rozkładać je w różnych miejscach na wybiegu. Nie powinno się stosować misek ani specjalnych miejsc na pożywienie, po to by żółwie musiały aktywnie go poszukiwać. W naturze spędzają one dużą część dnia na poszukiwaniu pożywienia, co zmusza je do bycia aktywnymi.
Rośliny powinny być zbierane z dala od ruchliwych dróg oraz obrzeży pól, ponieważ zanieczyszczenie spalinami i toksynami może być tam bardzo wysokie. Odpowiednie miejsca do zbiorów to na przykład skraje lasów, ustronne ścieżki, parki. Rośliny najlepiej zbierać w bawełnianych torbach lub koszach, aby zapewnić dobrą wentylację i uniknąć gnicia. Można zebrać zapas na kilka dni, pod warunkiem, że przechowuje się go w chłodnym i ciemnym miejscu.
Ponieważ w wielu siedliskach w miesiącach letnich, gdy jest zbyt gorąco i sucho, żółwie nie znajdują świeżych roślin, a jedynie wyschnięte rośliny. Dlatego w lipcu i sierpniu warto podawać im pokarm suszony. Na początku powinno się je mieszać ze świeżymi ziołami, aby przyzwyczaić żółwie do takiej formy pokarmu.
Suszone rośliny można łatwo przygotować samodzielnie, susząc je na tarasie lub w ogrodzie (unikamy palącego słońca). Rośliny do suszenia zbieramy w suche dni- nie mogą być mokre. Suszymy je w cieniu, a następnie przechowujemy w chłodnym i suchym miejscu.
Można także skorzystać z produktów dostępnych w handlu (np. Allegro) i kupić już gotowe wysuszone rośliny.
Przykładowe rośliny do karmienia:
Mniszek lekarski (Taraxacum officinalis)
Babki (Plantago spp.)
Gwiazdnica (Stellaria media)
Prosienicznik szorstki (Hypochaeris)
Pępawa (Crepis biennis)
Fiołek (Viola spp.)
Mlecz (Sonchus)
Pokrzywa (Urtica urens/ dioica)
Żółtlica (Galinsoga spp.)
Podagrycznik (Aegopodium podagraria)
Dzwonek (Campanula spp.)
Mak (Papaver rhoeas)
Ślaz (Malva spp.)
Jasnota (Lamium spp.)
Cykoria (Cichorium intybus)
Czosnaczek (Alliaria petiolata)
Łoczyga (Lapsana communis)
...
Więcej pomocy w celu rozpoznania roślin polnych znajdziesz na grupie facebookowej:
,, Żywienie żółwi lądowych''
Czas całego tranzytu pożywienia wynosi od dwóch do czterech tygodni, lecz jest on również zależny od wielu czynników jak temperatury otoczenia, ilości i jakość spożywanego pokarmu. Gdy temperatury otoczenia stają się wyższe, żółwie jedzą więcej i czas przejścia pokarmu jest krótszy. To powoduje również większe tempo wzrostu. Natomiast w niskich temperaturach żółwie spożywają mniej i czas przejścia jest dłuższy. Jeśli temperatury są zbyt niskie, trawienie nie zachodzi wcale. Szybkość przechodzenia pokarmu również zależna jest od ilości spożywania pokarmu. W przypadku nieodpowiedniej paszy czas przejścia może się znaczenie różnić, więc mimo pobrania pokarmu żółw nie będzie w stanie pobrać od niego żadnych składników odżywczych. Środowisko żółwi można powiedzieć jest idealne, ponieważ mimo gorących dni, istnieje okres gdzie temperatury znacznie spadają, co powoduje zmianę przejścia pokarmu, a co za tym idzie lepsze jego wykorzystywanie. To również jeden z powodów dla których żółwie powinny mieszkać na zewnątrz po to by doświadczać zmian pogodowych. Bardzo ważne jest również to, by gatunki które powinny odbyć spoczynek zimowy odbywały go, po to by nie rosły stale zbyt szybko.
Jeśli to możliwe, należy codziennie zapewniać żółwiom jak najbardziej różnorodne rośliny polne, podobnie jak w ich naturalnych siedliskach. W naturze żółwie zjadają raz jedną, raz inną roślinę. Zróżnicowana dieta jest dla tych zwierząt niezwykle ważna, aby dostarczyć im wszystkich niezbędnych składników odżywczych. W zależności od pory roku preferują różne rośliny. Na przykład wiosną chętnie jedzą podagrycznik i krwawnik, który później w dorosłym stadium przestaje być przez nie spożywany. Składniki odżywcze roślin zmieniają się w ciągu sezonu wegetacyjnego, dlatego żółwie wybierają różne rośliny w różnych jego etapach. Z tego powodu tak ważne jest, aby zapewnić im jak największy wybór.
Jeśli z jakiś powodów nie masz dostępu do roślin polnych , w ostateczności można podać zieleninę sklepową, taką jak sałata rzymska, lollo rosso, radicchio, cykoria endywia, roszponka czy rukola. Jednak sałaty nie nadają się do długotrwałego karmienia, ponieważ w porównaniu do dzikich ziół zawierają niewiele składników odżywczych i mało surowego błonnika. Błonnik jest niezwykle ważny dla żółwi, aby pokarm powoli przechodził przez ich układ trawienny, co pozwala na wchłonięcie wszystkich niezbędnych składników odżywczych. Krótkotrwałe karmienie zieleniną sklepową można wzbogacić dodając do niej suszone rośliny, aby zwiększyć ilość błonnika.
Karma dla psów i kotów, warzywa oraz owoce są całkowicie nieodpowiednie! Żółwie rosną od nich zbyt szybko, ich organizm nie potrafi tego pokarmu strawić, co prowadzi do szybkiego rozwoju chorób.
Oprócz roślin polnych żółwie powinny mieć zawsze dostęp do świeżej wody oraz dodatkowego źródła wapnia. Wapń jest kluczowym elementem dla zdrowego wzrostu i tworzenia skorupy jaj. Jest to tylko możliwe przy dostępie do światła słonecznego/UVB. Dobrymi źródłami wapnia jest sepia lub węglan wapnia z alg, które zapewniają odpowiednie zaopatrzenie w ten pierwiastek. Zdrowe żółwie zazwyczaj same pobierają tyle wapnia, ile potrzebują, dlatego nie powinno się posypywać pokarmu węglanem wapnia ani sproszkowaną sepią. Zapotrzebowanie na wapń u młodych osobników oraz samic składających jaja jest znacznie większe niż u dorosłych samców, które zazwyczaj zaspokajają swoje potrzeby poprzez dostępny pokarm.
Najczęściej zadawane pytania dotyczące żywienia:
1. Która roślina jest najlepsza dla żółwia?
Nie ma rośliny idealnej. Prawie w każdej znajdziemy składniki niemile widziane w diecie żółwi. Niektóre z nich zawierają stosunkowo dużo białka (pokrzywa, koniczyna, lucerna), inne mają wyższe stężenia kwasu szczawiowego (rojniki, rozchodniki), garbników czyli tanin (przywrotnik, pięciornik, dąbrówka, wierzbownica). Jeśli jednak oferujemy żółwiom bogatą gamę różnych gatunków roślin, kiedy poziom tych substancji jest zmienny, wtedy ich szkodliwość nie będzie już tak istotna. Nie dotyczy to roślin trujących, w których stężenie związków niepożądanych jest na tyle wysokie, że nawet mała dawka może poczynić szkody albo ich działanie nie jest do końca poznane. Dzięki wiedzy specjalistów możemy wyeliminować wiele roślin, które doprowadziły do chorób lub śmierci żółwi.
2. Czy białko jest potrzebne do wzrostu dla żółwi greckich czy stepowych?
Białko jest ważnym budulcem i jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Jednak białko naturalnie zawarte w naszych roślinach jest całkowicie wystarczające dla orgazmu żółwi. Niestety żółwie Testudo są wstanie przekształcać stosunkowo niewiele produktów rozpadu białka które początkowo są magazynowane w nerkach w postaci krystalicznej (rozpoznawane jako biała śluzowata plama w moczu). Jeśli podawana jest ZBYT DUŻA ilość białka (np. białko zwierzęce) nerki zatykają się w bardzo krótkim czasie i kryształki kwasu moczowego odkładają się w innych organach co prowadzi często do stwardnienia tętnic i dny moczanowej (bolesnej i śmiertelnej choroby żółwi). Dlatego pod żadnym pozorem nie należy podawać żółwiom żadnych produktów zwierzęcych, jak również karmić w nadmiarze roślinami które są bombami białkowymi.
3. Czy żółwie wiedzą które rośliny są dla nich odpowiednie?
Niestety żółwie nie mają takiego instynktu by rozróżnić co jest dla nich dobre, a co złe. Zwykle sprawdzają rośliny które zamierzają zjeść pod kątem wyglądu, koloru, zapachu czy smaku. Lecz nawet w naturze zdarzają się przypadki ostrych zatruć i ich zgony. Nie są one na pewno tak częste jak hodowane w niewoli. Być może znajdzie się ktoś, kto powie, że przecież nikt nie selekcjonuje roślin trujących w naturze, ale tutaj należy wziąć kilka czynników pod uwagę. Żółwie trzymane w niewoli na naszym wybiegach mają ograniczone miejsce, to znaczy, że mogą częściej przechodzić obok trujących roślin. Mają ograniczone gatunkowo ilość różnorodnych roślin. Nasze rośliny trochę różnią się (są bogatsze w wodę, białko i składniki odżywcze), są tutaj dostępne całe lato, gdzie w naturze panuje duża susza. Ich flora jelitowa jest zupełnie inna i mocniejsza. Temperatura ciała tam jest znacznie wyższa, co pozwala na szybszy proces trawienia. Tutaj temperatury są niższe, co znaczy że pokarm (toksyny) dłużej pozostają w organizmie. Nawet jeśli żyją pomiędzy toksycznymi roślinami, a my nie zauważyliśmy że są nimi zainteresowane to nie mamy pewności czy jednego dnia nie przyjdzie im tego spróbować (nie zawsze może być to powód bycia głodnym). Nawet jeśli nie zauważymy od razu negatywnego efektu spożycia nieodpowiednich roślin to one dalej mogą pozostać w organach i dać negatywny efekt po jakimś czasie. Są też rośliny które ze względu na dużą ilość nieodpowiednich składników spowodowały różne zaburzenia organizmu. Dlatego zawsze zastanów się czy podajesz im odpowiednie rośliny.
4. Czy mogę podawać żółwiom europejskim i stepowym owoce i warzywa?
Przewód pokarmowy tych żółwi jest przeznaczony do pokarmu bogatego w błonnik. Wszystkie pokarmy bogate w cukier o dużej zawartości wody, mają odwrotny skutek do tego czego żółwie potrzebują. Kał staje się tłusty i miękki. Żółwie również poprzez taki pokarm zaczynają odmawiać wszystko inne co jest dla nich odpowiednie. Kiedy żółw spożywa fruktozę w nadmiarze, fermentuje z powodu długiego przejścia. Niszczy florę jelitową, a także sprzyja proliferacji pasożytów, które żywią się fruktozą i dzięki temu znajdują idealną pożywkę. Jednocześnie usuwają ważne składniki odżywcze, których żółw nie może już wchłonąć. Konsekwencją mogą być różne choroby, a nawet śmierć spowodowane zbyt dużą ilością pasożytów.
5. Czy karmiąc żółwie przez cały rok roślinami polnymi będzie to dla nich odpowiednie?
Przyglądając się naturze, żółwie nie maja dostępu do pokarmu przez cały rok. W okresie zimy hibernują czyli nie jedzą nic, i w zależności od pochodzenia niektóre żółwie w środku lata nie mają za dużo wyboru jedzenia, ponieważ wszystko jest wysuszone. Również muszą poświęcać więcej energii w poszukiwaniu pożywienia, kiedy to my podstawiamy im pod sam nos, a rytuał karmienia w jednym i tym samym miejscu jest łatwo wyćwiczyć. To je może rozleniwiać. Dlatego warto rozrzucać jedzenie po całym miejscu zamieszania żółwia i zmuszać je do poszukiwań, również do tego by zdobywały pokarm z wysokości -np. kłaść na wyższych kamieniach, korzeniach czy innych roślinach. Wiec karmienie przez cały rok, dzień w dzień bez hibernacji powoduje ich nienaturalny zbyt szybki wzrost.
6. Ile pożywienia powinienem jeść żółw każdego dnia?
Trudno odpowiedzieć dokładnie na to pytanie. Apetyt żółwi zmienia się z zależności od pory roku, wagi, warunków pogodowych, stanu odżywienia i innych czynników. Podczas przeprowadzki ze względu na stres żółwie mogą zaprzestać jedzenia. Również choroby, inwazje pasożytów czy zbyt niskie temperatury powodują brak apetytu. Po hibernacji mają bardzo często duży wybór jedzenia, gdzie zmienia się on latem, kiedy jest bardzo ograniczony ze względu na wysokie temperatury (w zależności od pochodzenia żółwi). Na jesień znów mają dostęp do roślinności by z czasem ze względu na spadające temperatury przygotować się do hibernacji.
Wszystkie rośliny ze zdjęcia są jadalne dla żółwi lądowych:
Tekst: Günter KEMPER i Radosław RUSIECKI
Comments